IV. Właściwe odrzucenie spadku przez małoletniego
Mając już zgodę na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, rodzice lub opiekunowie małoletniego, mogą złożyć właściwy oświadczenie o odrzuceniu spadku przez dziecko. Nie powinni z tą czynnością zwlekać. Jak pisałem w artykule Odrzucenie spadku u notariusza, czy w sądzie?, oświadczenie spadkowe powinno zostać złożone w określonym terminie. Oświadczenie spadkowe składane w imieniu małoletniego nie stanowi wyjątku. W związku z powyższym oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego powinno zostać złożone przed upływem sześciu miesięcy od kiedy opiekunowie dziecka dowiedzieli się o śmierci spadkodawcy.
Terminy w polskich sądach lubią być długie, co ustawodawca w przepisach Kodeksu cywilnego nie do końca przewidział. Mogłoby więc dojść do sytuacji, w której rodzice dziecka czekaliby na zakończenie postępowania w przedmiocie zgody na odrzucenie spadku, a w tym czasie upłynąłby termin na odrzucenie spadku przez małoletniego. Na szczęście, czego ustawodawca nie dopilnuje, to naprawi orzecznictwo. W dniu 28 maja 2018 roku Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę, w której wyraźnie zaznaczył, iż upływ terminu na odrzucenie spadku przez małoletniego nie może upłynąć wcześniej niż data wydania prawomocnego orzeczenia w przedmiocie zgody na odrzucenie spadku przez dziecko.
Tak więc aby nie przekroczyć terminu na odrzucenie spadku przez małoletniego, przed upływem sześciu miesięcy od śmierci spadkodawcy opiekunowie małoletniego powinni złożyć wniosek o zgodę na odrzucenie spadku przez małoletniego, a po jej wydaniu niezwłocznie złożyć w imieniu dziecka oświadczenie spadkowe. Jeżeli do przekroczenia terminu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez małoletniego doszło ze względu na szczególne okoliczności, sąd może przywrócić termin na złożenie takiego oświadczenia, jednakże w mojej ocenie z taką sprawą bezwzględnie należy skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego lub adwokata.
V. Czy oświadczenie o odrzucenie spadku przez małoletniego powinno być składane przez oboje rodziców?
Ciężko jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Przepisy nie wskazują czy oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego powinno być składane przez oboje rodziców, czy tylko jednego. W praktyce dopuszcza się złożenie oświadczenia spadkowego przez jednego z rodziców, jednak w szczególnych sytuacjach sąd może zastrzec dokonanie czynności przez konkretnego rodzica. Żeby uniknąć komplikacji w miarę możliwości najlpeiej jeżeli opiekunowie wspólnie złożą oświadczenie spadkowe w imieniu dziecka.
VI. Podsumowanie
Odrzucenie spadku przez małoletniego owiane jest wieloma mitami, jednak w praktyce jest to procedura zbliżona do odrzucenia spadku przez dorosłego. Moje doświadczenie zawodowe pokazuje, iż większość problemów w tego typu sprawach wynika z niedokładnego zapoznania się z przepisami lub lekceważącym podejściem do sprawy.
Warto więc poświęcić czas na odpowiednie przygotowanie się do sprawy, gdyż często próba załatwienia sprawy „na szybko” wiąże się z koniecznością wykazywania sądem niewskazanych wcześniej faktów i okoliczności, co ostatecznie znacząco wydłuża całą procedurę.
Dziękuję za czas, który poświęciłeś na przeczytanie tego tekstu, mam nadzieję, że teraz już wiesz, jak wygląda procedura odrzucenia spadku przez małoletniego. Zapraszam też do przeczytania innych artykułów na tym blogu, które pomogą Ci ugruntować wiedzę na temat prawa spadkowego. Jeżeli nadal masz pytania napisz kontakt@perspektywaprawa.pl.
autor:
Tymoteusz Przeperski
prawnik, twórca bloga PerspektywaPrawa
więcej o mnie znajdziesz tutaj.
III. Kiedy zgoda sądu na odrzucenie spadku przez małoletniego nie jest konieczna?
Jeszcze niedawno pisywana powyżej procedura miała zastosowanie we wszystkich sprawach spadkowych, w których powołanymi do dziedziczenia były osoby niepełnoletnie. Jednak w drugiej połowie 2023 roku w życie weszły zmiany Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego związane z prawem spadkowym. Od tego czasu zgoda sądu na odrzucenie spadku w imieniu dziecka nie zawsze jest bezwzględnie konieczna. Obecnie odrzucenie spadku przez małoletniego, bez zgody sądu jest dopuszczalne, jeżeli zostaną łącznie spełnione następujące warunki:
-
małoletni został powołany do dziedziczenia w drugiej kolejności, ze względu na fakt, iż spadek został w pierwszej kolejności odrzucony przez jego rodziców (kiedy dochodzi do takiej sytuacji, wyjaśniam tutaj)
-
na odrzucenie spadku zgodę wyraża oboje rodziców lub opiekunów dziecka
-
jeżeli do dziedziczenia zostało powołane rodzeństwo małoletniego, także ono odrzuciło spadek po zmarłym
Tak jak pisałem powyżej wymóg zgody sądu na odrzucenie spadku przez dziecko, został wprowadzony do przepisów, żeby zapewnić ochronę praw majątkowych małoletniego. Zasada ta nadal przyświeca prawu spadkowemu, jednakże ustawodawca, słusznie w mojej ocenie, uznał, iż należy przyśpieszyć procedurę odrzucenia spadku przez małoletniego. Nowe regulacje opierają się więc na pewnego rodzaju domniemaniu, że jeżeli spadek został odrzucony przez rodziców i rodzeństwo dziecka to faktycznie jego przyjęcie musi być dla dziecka niekorzystne.
II. Zgoda sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku przez małoletniego
Nie jest jednak tak, że rodzice mogą w zastępstwie dziecka, dobrowolnie decydować o zarządzaniu finansami małoletniego. Aby dokonać czynności wykraczającej poza ramy zwykłego zarządu majątkiem dziecka, rodzice muszą wpierw uzyskać zgodę sądu opiekuńczego. Co ważne nie jest to zgoda ogólna, a udzielana każdorazowo do konkretnej sytuacji.
Zgodnie z polskim prawem do czynności przekraczających zwykły zarząd zalicza się składanie oświadczeń spadkowych, w tym o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego.
Czym jest oświadczenie spadkowe, dowiesz się z mojego artykułu Odrzucenie spadku u notariusza, czy w sądzie?.
Aby odrzucenie spadku przez małoletniego było skuteczne, w pierwszej kolejności należy więc złożyć do sądu opiekuńczego wniosek o zgodę na odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Powyższa okoliczność wynika z faktu, iż rodzice sprawujący opiekę nad dzieckiem powinni działać w jego najlepszym interesie. Ustawodawca wprowadził więc kontrolę ze strony sądu, chcąc wykluczyć sytuacje, w których opiekun dokonywałby odrzucenia spadku w imieniu małoletniego, działając na jego niekorzyść. Ta obawa może wydawać się absurdalna, jednak jest uzasadniona prawdziwymi sytuacjami. Wyobraźmy sobie, że rodzic odrzuca w imieniu małoletniego spadek o wartości miliona złotych, tylko dlatego, że sam był skonfliktowany ze spadkodawcom i nie chce, aby jego dziecko miało ze zmarłym cokolwiek wspólnego. Czy byłoby to korzystne dla dziecka, które mogło nawet nie mieć okazji do poznania zmarłego?
Tak więc prowadząc postępowanie w przedmiocie wyrażenia zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, sąd opiekuńczy bada czy odrzucenie spadku przez małoletniego będzie korzystne. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż właściwość miejscowa sądu opiekuńczego nie zawsze musi pokrywać się z właściwością miejscową sądu spadkowego. Wniosek o zgodę na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego podlega opłacie sądowej w wysokości 100,00 zł.
I. Na czym polega odrzucenie spadku przez małoletniego?
Oświadczenie o odrzuceniu spadku jest to oświadczenie woli osoby powołanej do spadkobrania, iż nie chce ona dziedziczyć po spadkodawcy, tj. odrzuca przysługujący jej spadek. Aby móc składać jakiekolwiek oświadczenia woli, osoba fizyczna musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Na gruncie polskiego prawa cywilnego pełna zdolność prawna przysługuje osobie pełnoletniej, która nie została ubezwłasnowolniona częściowo lub całkowicie. Z powyższego wynika, iż dziecko jako osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych nie może złożyć wniosku o odrzucenie spadku.
Jak więc dokonać odrzucenia spadku przez małoletniego, który sam takiego oświadczenia złożyć nie może? Uprawnionymi do podjęcia działań w imieniu dziecka są jego przedstawiciele ustawowi, czyli co do zasady jego rodzice, którzy mogą zainicjować całą procedurę.
Odrzucenie spadku przez małoletniego - co rodzice powinni wiedzieć
Spadek to nie zawsze zysk. Czasami spadkodawca umiera, nie pozostawiając po sobie majątku lub – co gorsza – pozostawiając długi. Dzieje się tak dlatego, że zgodnie z przepisami prawa spadek to nie tylko korzyść, jest to ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego. W związku z powyższym spadkobierca będzie odpowiadał za długi zmarłego. Jak odrzucić spadek możesz przeczytać w moim artykule Odrzucenie spadku u notariusza czy w sądzie?, co jednak zrobić w sytuacji, gdy spadkobiercą jest małe dziecko?
Spis treści:
I. Na czym polega odrzucenie spadku przez małoletniego?
II. Zgoda sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku przez małoletniego
III. Kiedy zgoda sądu na odrzucenie spadku przez małoletniego nie jest konieczna?
IV. Właściwe odrzucenie spadku przez małoletniego
V. Gdzie można dokonać odrzucenia spadku przez małoletniego?
PerspektywaPrawa
Twoje prawa, nasza pasja
Perspektywa Prawa
blog autorstwa
Tymoteusza Przeperskiego
Polityka prywatności | Polityka cookies | Regulamin zakupów
Copyright © 2024 Tymoteusz Przeperski