VI. Co zrobić, jeżeli zalegam z płatnością alimentów?

Po pierwsze należy skontaktować się z wykwalifikowanym prawnikiem będącym radcą prawnym lub adwokatem. Sprawy karne nie należą do błahych, a jak wskazywałem powyżej ich niewłaściwe poprowadzenie, może doprowadzić nawet do dwuletniej „przerwy w życiorysie”, dlatego w mojej ocenie nie należy ryzykować samodzielnej obrony przed sądem.

W przypadku przestępstwa niepłacenia alimentów sprawca nie jest socjopatą, którego obecność na wolności stanowi zagrożenie dla innych osób. Z tego względu ustawodawca przewidział możliwość odstąpienia od wymierzenia kary.

W przypadku popełnienia „klasycznego” przestępstwa alimentacji, jeżeli sprawca w ciągu 30 dni od dnia przesłuchania w charakterze podejrzanego ureguluje swoje zaległe zobowiązania, nie podlega karze, niezależnie od innych okoliczności sprawy. Podobnie ma się w przypadku formy stadialnej polegającej na narażeniu uprawnionego na niedostatek z powodu niepłacenia alimentów, z tą różnicą, że sąd co do zasady odstępuje od wymierzenia kary, chyba że uzna czyn za szczególnie szkodliwy społecznie.

VII. Podsumowanie

Karanie nie alimentacji, które ma na celu przymuszenie dłużnika do regulowania zobowiązań może wydawać się rozwiązaniem drastycznym, wszak osoby niepłacące alimentów nie wydają się stanowić niebezpieczeństwa dla społeczeństwa, dlaczego więc kwestia nie alimentacji nie powinna pozostać tylko w obrębie regulacji dotyczących prawa cywilnego?

Ustawodawca przyjął, że istnieją pewnego rodzaju sytuacje, w których dłużnik nie jest wypłacalny i celowo tego faktu nie zmienia. Odpowiedzialność karna ma być wtedy ostatnią szansą do przymuszenia dłużnika.

Z mojego doświadczenia faktycznie wynika, że o ile faktycznie mają miejsce sytuacje, w których dłużnik nie ma środków na spłatę alimentów to, jeżeli nie da się go przymusić do zapłaty za pomocą instrumentów prawa cywilnego to i tak zazwyczaj dłużnik nie zmieni swojej postawy, nawet pod groźbą więzienia. Wydaje mi się, więc że słuszne byłoby ograniczenie kary za niepłaceni alimentów do ograniczenia wolności, które pośrednio, chociaż w części finansuje świadczenia alimentacyjne wypłacane uprawnionemu z funduszu alimentacyjnego.

Więcej moich wpisów dotyczących zagadnień z zakresu prawa karnego znajdziesz tutaj. Masz pytania? Napisz kontakt@perspektywaprawa.pl

autor:

Tymoteusz Przeperski

prawnik, twórca bloga PerspektywaPrawa

więcej o mnie znajdziesz tutaj.

IV. Jaka kara grozi za niepłacenie alimentów

Niepłacenie alimentów zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności lub nawet karą pozbawienia wolności do roku. W przypadku opisywanej powyżej formy stadialnej przestępstwa niepłacenia alimentów katalog kar ulega zaostrzeniu o możliwość pozbawienia wolności, nawet na okres dwóch lat.

W tym miejscu warto wyjaśnić, czym jest kara ograniczenia wolności. Kara ograniczenia wolności to nic innego jak tzw. prace społeczne, polegające na tym, że skazany nieodpłatnie wykonuje zlecone przez samorząd terytorialny lub potrąceniu od 10 do 25 procent comiesięcznego wynagrodzenia otrzymywanego przez skazanego tytułem pracy zawodowej.

Przestępca, który dopuścił się nie alimentacji nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla społeczeństwa, dlatego w przypadku tego typu przestępstw istnieje duża szansa, że nie zostanie orzeczona kara bezwzględnego więzienia. Wszystko zależy jednak od okoliczności czynu i postawy oskarżonego. Warto zaznaczyć, że ryzyko wymierzenia kary bezwzględnego pozbawienia wolności drastycznie rośnie w przypadku popełnienia przestępstwa w warunkach recydywy.

V. Ściganie przestępstwa nie alimentacji

Ściganie przestępstwa niepłacenia alimentów odbywa się na wniosek pokrzywdzonego, a gdy korzysta on z pomocy instytucjonalnej takiej jak np. dom dziecka na wniosek tej instytucji.

Warto wyjaśnić, że ściganie na wniosek nie jest tożsame z prywatnym aktem oskarżenia. W przypadku nie alimentacji, akt oskarżenia wnoszony jest przez prokuratora, pod którego nadzorem toczy się postępowanie przygotowawcze, jednak może to nastąpić dopiero po złożeniu wniosku o ściganie przez uprawniony podmiot. Wola ta zazwyczaj jest wyrażana w zawiadomieniu o możliwości popełnienia przestępstwa przez zobowiązanego do zapłaty alimentów.

W przypadku formy stadialnej tj. niedochowania obowiązku alimentacyjnego, które naraża uprawnionego, na ryzyko niezaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych ściganie następuje z urzędu. Oznacza to, że organy ścigania powinny podjąć działania, niezależnie od faktu skąd dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa.

Co istotne ściganie z urzędu następuje także w sytuacji, gdy uprawniony otrzymuje świadczenie „zastępcze” np. w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów.

III. Szczególne okoliczności popełnienia przestępstwa niepłacenia alimentów

Prawo karne posługuje się pojęciem form stadialnych. Są to szczególne „wariacje” czynu zabronionego, za popełnienie których grozi surowsza odpowiedzialność.

W przypadku niepłacenia alimentów ustawodawca dużo surowiej traktuje sytuację, w której uprawnionemu grozi niezaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, wywołane uchylaniem się przez zobowiązanego od spełnienia obowiązku alimentacyjnego. Warto zaznaczyć, że jak stwierdził Sąd Najwyższy w przywoływanej wcześniej uchwale z dnia 9 czerwca 1997 roku, pod pojęciem podstawowych potrzeb życiowy należy rozumieć środku wystarczające do zapewnienia minimum egzystencjonalnego.

Forma stadialna przestępstwa nie alimentacji zależy więc nie od postawy sprawy a okoliczności, w jakich znajduje się ofiara.

I. Zaleganie z alimentami — przestępstwo

Ustawodawca, słusznie z resztą w mojej ocenie uznał, iż zapewnienie środków do życia dziecku, które samo nie może się utrzymać stanowi szczególne dobro, którego egzekwowanie powinno podlegać nie tylko prawu cywilnemu, ale także karemu. Z tego względu uznał, iż niepłacenie alimentów może stanowić czyn zabroniony, zagrożony nawet karą pozbawienia wolności.

Samo sporadyczne nieterminowe niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego nie stanowi jeszcze czynu zabronionego. Oczywistym jest fakt, że w życiu są różne sytuacje i czasami zobowiązany może nie mieć środków na zapłacenie alimentów. Kiedy jednak zobowiązany zalega z zapłatą alimentów powyżej 3 miesięcy, jego działania zaczynają spełniać znamiona przestępstwa nie alimentacji, określonego w art. 209 Kodeksu karnego.

II. Kiedy za niepłacenie alimentów można iść do więzienia?

Znamiona czynu zabronionego są to warunki, które czyn musi spełnić, aby zostać uznanym za czyn zabroniony. W przypadku nie alimentacji pierwszym ze znamion jest niepłacenie świadczeń alimentacyjnych przez okres powyżej 3 miesięcy lub jeżeli świadczenia te zostały określone w innych okresach, karalnym jest niedopełnienie obowiązku trzykrotnie w następujących po sobie okresach.

W przeszłości do znamion przestępstwa nie alimentacji należała uporczywość. Uporczywość jest pojęciem niejasnym, które każdorazowo należało interpretować w odniesieniu do konkretnej sytuacji, co dawało oskarżonym większą szansę na uniknięcie odpowiedzialności karnej. Aby uszczelnić system prawny, Sąd Najwyższy w dniu 9 czerwca 1976 roku podjął uchwałę, w której sprecyzował, iż za uporczywe należy uznać uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego przez okres dłuższy niż 3 miesiące. Obecnie pogląd ten został jednoznacznie potwierdzony poprzez wprowadzenie do przepisów prawa materialnego.

Co istotne czyn zabroniony stanowi wyłącznie niespełnianie świadczeń określonych w pieniądzu. Alimenty mogą być świadczone także w innych formach takich jak na przykład alimenty w naturze, polegające na sprawowaniu opieki nad dzieckiem, jednak ich niedopełnianie nie stanowi przestępstwa w rozumieniu Kodeksu karnego.

Kolejnym znamieniem, które czyn musi wypełniać, aby być zakwalifikowanym jako przestępstwo z art. 209 Kodeksu karnego, jest niespełnianie obowiązku alimentacyjnego, nałożonego na zobowiązanego w drodze:

• orzeczenia sądu
• ugody zawartej przed sądem lub mediatorem
• innej umowy zawartej pomiędzy uprawnionym a zobowiązanym

Czasami zdarza się tak, że „alimentami” określa się kwotę, którą rodzic dziecka dobrowolnie płaci na utrzymanie małoletniego. Jest to godna moralnej pochwały postawa, jednak środki te nie są uznawane za formalne świadczenia alimentacyjne na gruncie art. 209 Kodeksu karnego. W związku z tym, gdyby w takiej sytuacji rodzić zaprzestał świadczenia w pieniądzu na rzecz dziecka, nie popełniałby przestępstwa, a dziecko (w którego imieniu zazwyczaj działa drugi rodzic) powinno w pierwszej kolejności podjąć kroki do ustalenia świadczeń alimentacyjnych na drodze cywilnej.

Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu uprawnionemu, zazwyczaj będącemu dzieckiem, niezbędnych środków do życia. Historie o rodzicach „ściganych” przez komorników właśnie za zaległości w świadczeniach alimentacyjnych słyszał prawie każdy, warto jednak nadmienić, że szczególnych przypadkach sprawą mogą zająć się także organy ścigania. Kiedy uchylanie się od zapłaty alimentów stanowi przestępstwo, dowiesz się z niniejszego wpisu.

Spis treści:

I. Zaleganie z alimentami - przestępstwo

II. Kiedy za niepłacenie alimentów można iść do więzienia?

III. Szczególne okoliczności popełnienia przestępstwa niepłacenia alimentów

IV. Jaka kara grozi za niepłacenie alimentów

V. Ściganie przestępstwa nie alimentacji

VI. Co zrobić, jeżeli zalegam z płatnością alimentów?

VII. Podsumowanie

PerspektywaPrawa

Twoje prawa, nasza pasja

Perspektywa Prawa

blog autorstwa

Tymoteusza Przeperskiego

Polityka prywatności | Polityka cookies | Regulamin zakupów

Copyright © 2024 Tymoteusz Przeperski