IV. Podsumowanie

Podsumowując niniejszy artykuł, warto zapamiętać, że dobra osobiste to dobra niematerialne powiązane ze sferą emocji i uczuć człowieka.

Na uwypuklenie zasługuje także fakt, że dobra osobiste nie stanowią katalogu zamkniętego i ewoluują wraz z rozwojem technologii i społeczeństwa.

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu wiesz już, czym są twoje dobra osobiste i w jaki sposób możesz je chronić. Masz pytania? Napisz kontakt@perspektywaprawa.pl

autor:

Tymoteusz Przeperski

prawnik, twórca bloga PerspektywaPrawa

więcej o mnie znajdziesz tutaj.

III. Ochrona dóbr osobistych

Ze względu na fakt, iż dobra osobiste są ściśle związane z najważniejszymi dla ludzi wartościami, podlegają szczególnej ochronie ze strony prawa.

Osoba domagająca się ochrony swoich dóbr osobistych może więc w pierwszej kolejności wytoczyć roszczenie o ustalenie istnienia danego dobra osobistego. Sądowne potwierdzenie faktu, iż dana wartość jest dobrem osobistym człowieka, może w wielu sytuacjach wystarczyć do jego ochrony. Gdy jednak dane dobro jest w dalszym ciągu naruszane, poszkodowany ma prawo wystąpić z roszczeniem o zaniechanie naruszeń.

Aby móc dochodzić ochrony praw osobistych w pierwszej kolejności należy wykazać, że dane dobro istnieje i przysługuje powołującej się na nie osobie. Dalej należy wykazać naruszenie lub zagrożenie naruszeniem chronionego dobra osobistego oraz udowodnić, że działanie to było bezprawne.

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż zgodnie z opiniami przedstawicieli doktryny samo działanie sprawcy nie ma znaczenia dla dokonania oceny czy jego działanie było bezprawne. Wynika z tego, że na przykład, naruszenie dóbr osobistych w oparciu o wiarygodne informacje, jednak niebędące prawdą, nadal stanowi naruszenie dóbr osobistych i nie zwalnia dokonującej go osoby z odpowiedzialności.

Osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, może żądać usunięcia skutków takiego naruszenia oraz zadośćuczynienia. Usunięcie skutków naruszenia w całości jest trudne, gdyż kości (w naszym przypadku mogą być słowa) zostały już rzucone. Usunięcie powinno więc w jak największym stopniu niwelować skutki negatywnych konsekwencji naruszenia. To z tego względu sąd nakazując podjęcie próby naprawienia wyrządzonej skody, może zaznaczyć, by nastąpiła w sposób, który potencjalnie trafi do wszystkich osób, wobec których dobro osobiste zostało naruszone. Może to brzmieć enigmatycznie, jednak dla przykładu warto przytoczyć, że sądy nakazując sprostowanie wypowiedzianych słów, często nakazują użycie tego samego środka komunikacji, a nawet precyzują na przykład rozmiar czcionki, jaką mają być wydrukowane przeprosiny dokonywane za pośrednictwem prasy.

Przepisy wskazują także, że osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, uprawniona jest do dochodzenia zadośćuczynienia na zasadach przewidzianych w Kodeksie cywilnym.

Zadośćuczynienie jest formą rekompensaty za wyrządzone szkody niematerialne i nie należy go mylić z odszkodowaniem dotyczącym naprawienia wyrządzonej szkody o charakterze materialnym.

Zadośćuczynienie może przyjąć formę jednakowo materialną, jaki niematerialną. Jednak art. 448 Kodeksu cywilnego, jasno wskazuje, iż w przypadku naruszenia dóbr osobistych możliwe jest jedynie odszkodowanie w formie pieniężnej na rzecz osoby, której dobra osobiste zostały naruszone, lub wskazanego przez nią celu społecznego.

Ze względu na fakt, iż dobra osobiste bardzo mocno łączą się ze sferą emocji i psychiki człowieka ciężko jest ocenić obiektywną kwotę, którą można żądać tytułem zadość uczynienia. Jest to też znacznie trudniejsze, jeżeli sprawa dotyczy nas samych. Z tego względu warto skorzystać z pomocy radcy prawnego lub adwokata, który bazując na orzecznictwie w podobnych sprawach, pomoże nam obiektywnie wyważyć żądaną kwotę zadośćuczynienia.

Warto zaznaczyć także, że część z dóbr osobistych takich jak na przykład nietykalność mieszkania czy tajemnica korespondencji, mogą podlegać ochronie także na podstawie innych przepisów prawa cywilnego lub karnego. Skorzystanie z takiej ochrony nie wyklucza ochrony przysługującej na podstawie przepisów o dobrach osobistych.

II. Co jest dobrem osobistym, chronionym na gruncie polskiego prawa

Katalog dóbr osobistych jest dosyć szeroki. Ustawodawca wymienia dobra osobiste w artykule 23 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym należą do niego:

• zdrowie,
• wolność,
• cześć,
• swoboda sumienia,
• nazwisko lub pseudonim,
• wizerunek,
• tajemnica korespondencji,
• nietykalność mieszkania,
• twórczość naukowa,
• twórczość artystyczna,
• twórczość wynalazcza i racjonalizatorska,

Nie jest jednak tak, że powyższy katalog ma charakter zamknięty. Tak jak wspomniałem dobra osobiste zależne są od tego co społeczeństwo uznaje za szczególną wartość. Z tego względu część dóbr osobistych została wypracowana przez praktykę orzeczniczą sądów.

Przykładem może być dobro osobiste w postaci więzi rodzinnej.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2023 roku, sygn. akt II CSKP 991/22 wskazuje, iż przedmiotem ochrony dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej jest wartość człowieka dla bliskich mu osób, powstała w następstwie łączących ich relacji.

W związku z coraz szerszym rozwojem techniki i sztucznej inteligencji, która pozwala, chociażby na generowanie głosu lub wizerunku konkretnych osób, zostało wypracowane także dobro osobiste w postaci ochrony głosu osoby. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 marca 2023 roku, sygn. akt II CSKP 695/22 wskazał, że rozwój technologii tzw. deep fake niejako zmusił prawo do wypracowania kategorii dóbr osobistych w przedmiocie ochrony głosu.

Ten ostatni przykład pokazuje, że katalog dóbr osobistych ewoluuje wraz ze stylem życia społeczeństwa. Za kilkadziesiąt lat może się więc okazać, że powstaną nowe rodzaje dóbr osobistych, których dzisiaj nie jesteśmy sobie w stanie wyobrazić.

I. Czym są dobra osobiste

Na gruncie prawa brak jest oficjalnej definicji dóbr osobistych, która zostałaby zawarta w aktach prawnych. Jak zwykle w takiej sytuacji z pomocą przychodzą przedstawiciele doktryny prawa, którzy stworzyli przyjętą powszechnie od lat definicję dóbr osobistych.

Dobra osobiste są to więc niematerialne wartości ściśle połączone z indywidualnym człowiekiem, które są powszechnie uznawane za wartość przez społeczeństwo.

Jak wskazuje charakter dóbr osobistych, są to prawa nieodnoszące się do sfery posiadania, a powiązane ściśle z przestrzenią emocji i uczuć człowieka.

Dobra osobiste to pojęcie, które od czasu do czasu pojawia się w mediach. Z tego względu utożsamiane jest ono z nieprawdziwym oczernianiem osoby lub ogólnym mówieniem o niej źle. Faktycznie dobre imię jest jednym z dóbr osobistych człowieka, jednak pojęcie to jest o wiele szersze. Jaki jest pełen zbiór dóbr osobistych na gruncie polskiego prawa, postaram się przybliżyć w tym artykule.

Spis treści:

I. Czym są dobra osobiste

II. Co jest dobrem osobistym, chronionym na gruncie polskiego prawa

III. Ochrona dóbr osobistych

IV. Podsumowanie

PerspektywaPrawa

Twoje prawa, nasza pasja

Perspektywa Prawa

blog autorstwa

Tymoteusza Przeperskiego

Polityka prywatności | Polityka cookies | Regulamin zakupów

Copyright © 2024 Tymoteusz Przeperski